Dünya xəbərləri
Aksiya iştirakçısı: ‘Qazax dilində bir kəlmə də yox idi. Buradan belə nəticəyə gəldik ki...’
"Hava qaralanda, saat 18:30 və ya 18:40-da meydanda pulemyotlu zirehli transportyorlar göründü. Əvvəlcə şərqdən, sonra qərbdən. Xəbərdarlıq etmədən öldürmək üçün atəş açmağa başladılar.
Qazaxıstandakı aksiyalarda etirazçıların qeyri-rəsmi liderlərindən biri, siyasi fəal və hüquq müdafiəçisi 64 yaşlı Meyrxan Abdumanapov Almatıda baş verənlərlə bağlı “Siberia.Realii” saytına danışıb.
Onun sözlərinə görə, etirazçılara qarşı güc tətbiqi yanvarın 6-sı təxminən səhər saat 9 radələrində başlayıb. Onun dediyinə görə, həmin vaxt Nursultan Nazarbayev küçəsində olan meydanda üzərində pulemyot olan hərbi yük maşınları, minik avtomobilləri və bir neçə zirehli transportyor peyda oldb. Əsgərlər oradan çıxıb bütün perimetr boyu meydanı mühasirəyə alıblar.
"Sonra mən də daxil olmaqla, ən yaşlı səkkiz nəfər etirazçılar adından ağ bayraq və əl qaldıraraq danışıqlar aparmağa getdik. Gecələr düşərgəni qorumaq üçün istifadə etdiyimiz şitləri keçəndə bizə atəş açmağa başladılar. Bunlar xəbərdarlıq atəşləri idi. Amma yanımda yaşı 50-dən yuxarı olan bir kişi qəfil yerə yıxıldı. Güllə onun sol bud nahiyəsinə dəymişdi. O an biz artıq hasara doğru geri çəkildik. Amma yaralını götürmək üçün geri qayıtdım. Çətinliklə onu qaldırıb hasarın yanına apardım, oradan da xəstəxanaya göndərdik. Atışma dayandı. Biz əlimizi yelləməyə, danışıqlar təklif etməyə davam etdik. Qazax dilində səsgücləndirici ilə bizə xəbərdarlıq etdilər ki, yaxınlaşmayın. Nəticədə 10-15 dəqiqədən sonra - görünür, məsləhətləşirdilər - bir zabit yanımıza gəldi.
Adını və soyadını verdi, indi xatırlaya bilmirəm. O dedi: "Bəli, mən o poqromçuların kimlər olduğunu bilirəm, onlar siz deyilsiniz. Nümayişi davam etdirə bilərsiniz, yeganə şərt budur: təsadüfən sizin aranızda silahlı gənclər olarsa, onları özünüz zərərsizləşdirin, çünki, Allah eləməsin, əsgərlərimdən kimisə yaralasalar, cavab atəşi açacağıq – bunun nəticələrinə görə mən cavabdeh deyiləm”.
Düşərgəyə qayıtdıq. Bir neçə min adamın içərisində yalnız beşində silah var idi. Biz onları zorla tərksilah edə bilməzdik, qorxurduq ki, biz silahsız onlar silahla bizə atəş aça bilərlər. Biz onlardan getmələrini istədik və getdilər.
Hadisələrin sonrakı inkişafına toxunan Meyrxan Abdumanapovun dediyinə görə, səhər saat 9-dan, axşam saat 6-ya qədər sakitlik olub. Amma sonra onlara etirazçıları dağıtmaq üçün meydana əlavə qüvvələr yeridiləcəyi ilə bağlı xəbərdarlıqlar gəlib:
"Günün ikinci yarısında düşərgəyə mesajlar gəlməyə başladı: "Dağılın, şəhərə əlavə qüvvələr gəlib: Rusiya qoşunları və KTMT bölmələri, belarus, erməni və digərləri, güc yolu ilə dağılacaqlar". Bu məsləhətlə şəxsən mənə beş nəfər zəng etdi. Və hər dəfə mənə zəng edənlər məlumatın “mötəbər mənbələrdən” olduğunu iddia edirdilər. "Bu gün axşam ya da gecə öldürmək üçün atəş açacaqlar." Məlumatı nəzərə aldıq, amma inanmadıq. Bəzi fəallar isə sonda oranı tərk edərək özləri ilə gələn insanları da apardılar.
Məsələn, səhər danışıqlarında əvvəlcə qərargah rəhbəri təyin etmək fikrində olduğumuz köhnə müxalifət lideri Jasaral Kuanyshalin və ya Janbolat Mamai kimi tanınmış fəal iştirak edirdi. O da dağılışmağa çağırdı. Deyəsən, bundan sonra onu buna görə döyüblər".
Meyrxan Abdumanapov deyir ki, o meydanda qalmağı qərara alıb, dağılışmağın xəyanət olduğunu düşünüb.
"Hava qaralanda, saat 18:30 və ya 18:40-da meydanda pulemyotlu zirehli transportyorlar göründü. Əvvəlcə şərqdən, sonra qərbdən. Xəbərdarlıq etmədən öldürmək üçün atəş açmağa başladılar. İnsanlar dağıldı, gördüm ki, bəziləri yıxılıb. Mən özüm öz gözlərimlə yeddi nəfəri gördüm. Biri qolundan, biri başından yaralanmışdı. Onlardan ikisini çıxara bildik, yaralıları, qalanlarını çıxara bilmədik. Lap gənc iki qız və bir oğlan, artıq onlarda həyat əlamətləri görünmürdü. Başqa bir yaşlı yaralı var idi onu qaldırıb aparmağa çalışdım, amma bacarmadım.
Daha bir nəfəri çıxarmağa çalışarkən lap yaxınlığıma bir-neçə güllə düşdü, amma möcüzəli şəkildə mənə dəymədi və mən ərazini tək etməli oldum. Budur telefonumda qalıb, saat 19:01 -də təcili yardıma zəng etdim ki, bizim çıxara bilmədiyimiz yaralıları çıxarsınlar.
Biz güllə yağışı altında meydanı tərk etməyə məcbur olduq. Yolda bir minik maşını gördüm. İki gənc oğlan var idi, biri sükan arxasında, digəri onun yanında. Maşın işə salındı, görünür, onlar maşınla getməyə çalışırdılar, lakin ön şüşə və arxa şüşələr vuruldu və gənclər artıq ölmüşdülər...
Meydandan uzağa getmədik, həyətlərdə gizləndik. Və iki saatdan sonra meydana qayıdıb yaralıların aparılıb-aparılmadığını bilmək istədik, amma onları hələ də aparmamışdılar. Təkcə meydanda nə qədər insanın öldüyünü bilmirik.
Meyrxan Abdumanapovun sözlərinə görə, sonra yenidən atəş açmağa başlayıblar və onlar geri çəkilməyə məcbur olublar. Əsgərlərin hamısı təpədən dırnağa qədər qara geyimdə idi. Əgər səhər bizimlə ancaq qazaxca danışırdılarsa, o biri tərəfdə də bizimkilər qazaxlar idisə, bu dəfə səsgücləndiricidən yalnız rus dilində səs gəlirdi.
-Etirazı dağıtmaqda iştirak edən əsgərlər rusca danışırdılarmı?
- Bəli. Bu dəfə əsgərlər bizə ancaq rus dilində müraciət etdilər. Və hədə-qorxu ilə: “Ərazidən azad olun, atacağıq”. Qazax dilində bir kəlmə də yox idi. Buradan belə nəticəyə gəldik ki, bunlar rus qoşunlarıdır. Necə ki, günortadan sonra bizə xəbərdarlıq edilmişdi.
Orda.kz nəşrinin baş redaktoru Gülnarə Bajkenova-nın sözlərinə görə, o, həmkarları ilə yanvarın 7-si axşam, Respublika meydanında - etirazçıların düşərgəsi dağıdılandan sonra olub.
O, “Siberia.Realii” saytına müsahibəsində bildirib ki, onların çəkiliş qrupu aşmış maşının şəklini çəkmək istəyib, lakin bu zaman onların üzərində hərbi “Hummer” hərəkət edib və səsgücləndiricidən onlara atəş açacaqları barədə xəbərdarlıq eşidilib.
Bundan sonra Gülnarə və həmkarları sürətlə meydanı tərk ediblər. - Bəli, rusca səsgücləndiricidən bizə xəbərdarlıq etdilər. Amma onu deyim ki, Qazaxıstan təhlükəsizlik işçiləri də vətəndaşlara tez-tez rus dilində müraciət edirlər. Gənc əsgərlər, cənubdan gələn çağırışçılar, bəlkə də, rus dilini o qədər də yaxşı bilmirlər, amma burada təmiz rus nitqi var idi. Amma qazax zabiti də ola bilərdi. Yanvarın 7-də meydanda olan və düşərgənin dağıdılmasını görən bir neçə nəfərlə danışdım. Onların heç biri dəqiq deyə bilmədi ki, onlar kimin təhlükəsizlik qüvvələri olub – qazaxıstanlı, yoxsa rusiyalı.
Bu gün biz yenidən meydanda olduq və həmkarım gördü ki, artıq KTMT qoşunları orada yerləşdirilib. Dediyinə görə onları formalarındakı işarələrdən tanıyıb. Mən mübahisə etməzdim ki, 7-ci axşam düşərgəni dağıdan ruslar olub"- Orda.kz nəşrinin baş redaktoru Gülnarə Bajkenova bildirib.
Bu arada, yanvarın 6-da KTMT-nin baş katibi Stanislav Zas RİA-ya müsahibəsində Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatının qüvvələrinin Qazaxıstanda nümayişlərin dağıdılmasında iştirak etməyəcəyini bildirib.
Qazaxıstan Daxili İşlər Nazirliyinin yaydığı məlumata görə, indiyə qədər aksiyalarla bağlı 4266 nəfər saxlanılıb.
Bütün xəbərləri izləyin
İranda rejissor Cəfər Pənahiyə qiyabi həbs cəzası kəsilib
İran tanınmış kinorejissor, azərbaycanəsilli Cəfər Pənahini bir il qiyabi həbsə məhkum edib. Onun ölkədən çıxışına isə iki illik qadağa qoyulub.
Pənahi “sistemə qarşı propaqanda fəaliyyəti”ndə təqsirli bilinib. Bu haqda onun vəkili Mustafa Nili X platformasında yazıb. Vəkil hökmdən apelyasiya şikayəti veriləcəyini bildirib.
Cəfər Pənahi isə dekabrın 1-i axşam Nyu York şəhərinə çatıb. O, “Sadəcə qəza idi” filminə görə “Qotem” Mükafatı mərasimində üç mükafat alıb. Bu film bu ilin mayında Kann Festivalında “Qızıl Palma” mükafatına layiq görülmüşdü.
Kinorejissor hökmü şərh etməyib. “AP” onun İrana qayıdacağının da bilinmədiyini yazır.
65 yaşlı Pənahi son 20 ildə dəfələrlə həbs olunub, səyahət qadağası ilə üzləşib, ev dustağı edilib. O, “Sadəcə qəza idi” filmini İranda gizli çəkib. Bundan öncə isə yeddi ay həbsdə yatıb.
O, filmin süjetini digər məhkumların hekayətləri üzərində qurduğunu deyir. Bu, bir qisas dramıdır. Bir qrup keçmiş məhbus onlara həbsxanada işgəncə verən kişini tapdıqlarını düşünürlər. Amma həbsdə gözübağlı olduqlarından, bundan əmin olmaq istəyirlər.
Fransa bu filmi Oskar mükafatına təqdim edəcəyini bildirib.
Qara dənizdə Rusiyanın daha bir tankerinə hücum olub
Rusiyadan Gürcüstana gedən "Midvolga-2" tankeri Qara dənizdə, Türkiyə sahilindən 129 km məsafədə hücuma məruz qalıb. Bu barədə Türkiyə Nəqliyyat və İnfrastruktur Nazirliyi X sosial şəbəkəsində məlumat yayıb.
Gəmi günəbaxan yağı daşıyır və heyətində 13 nəfər var. Nazirliyin məlumatına görə, heç kim xəsarət almayıb, yardım istəməyib. Hazırda gəminin Türkiyənin şimalındakı Sinop istiqamətinə doğru hərəkət etdiyi açıqlanıb.
"VesselFinder" gəmi izləmə xidməti "Midvolga-2" tankerinin 2014-cü ildə inşa edildiyini, Rusiya bayrağı altında üzdüyünü bildirir. Gəminin sahibi Moskvada qeydiyyatdan keçmiş Orta Volqa Gəmiçilik Şirkətidir. Bu şirkət Ukraynanın sanksiyaları altındadır.
Rusiyanın Dəniz və Dənizçilik Agentliyi "Midvolga-2"yə dronlarla hücum olunduğunu bildirib. TASS-ın məlumatına görə, üst qurğuda kiçik zədələr yaranıb, su sızması yoxdur.
Noyabrın 28-də Qambiya bayrağı altında üzən "Kairos" və "Virat" tankerlərinə hücum edilib. Novorossiyskə gedən "Kairos" gəmisi göyərtədə yanğın siqnalı verib. "Virat" tankerində də yanğın olduğu üzə çıxıb. Rusiya hərbi bloqerləri gəminin arxa hissəsinə beş dəniz dronunun zərbə endirdiyini yazıblar. Türkiyə Nəqliyyat Nazirliyi noyabrın 29-u səhər "Virat" tankerinə yenidən hücum olduğunu, sağ tərəfdə kiçik zədələr yarandığını bildirib.
Ukrayna mediası Ukrayna Təhlükəsizlik Xidmətinə (SBU) istinadla bunun ölkə kəşfiyyatı və Hərbi Dəniz Qüvvələrinin birgə əməliyyatı olduğunu yazıb.
Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan Qara dənizdə gəmilərə hücumları pisləyib. "Bu hücumları heç bir şəraitdə əsaslandıra bilmərik", – o deyib.
Cənub-şərqi Asiyada daşqınlar 1200-dən çox insanın həyatına son qoyub
İndoneziya, Şri-Lanka və Tailandda daşqınlarda 1200-dən çox insan həlak olub, 800-dən çox insan isə itkin düşüb. Ötən həftə başlayan musson yağışları regionda çayların daşmasına səbəb olub, şəhərlər su altında qalıb, infrastruktur dağılıb.
İndoneziyada 659, Şri-Lankada 390, Tailandda 181 nəfərin həlak olduğu xəbər verilir. Ən böyük ziyan İndoneziyaya dəyib. Yolların, körpülərin dağılması, üstəlik, havanın pisləşməsi xilasedicilərin işini çətinləşdirir, Sumatra adasındakı kəndlərə çətinliklə gedirlər. Ölkədə daşqınlardan 3.2 milyon insan zərər görüb, 2 min 600 nəfər yaralanıb, 470-dən çox insan isə itkin düşüb.
"The Guardian" yazır ki, musson mövsümü adətən güclü yağışlara, bunlar da torpaq sürüşmələri və daşqınlara səbəb ola bilər. Bu il yağıntıları Malakka boğazındakı nadir tropik fırtına daha da şiddətləndirib.
Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST) regiona çevrik reaksiya qrupları ilə ilk yardım göndərdiyini, həmçinin epidemioloji nəzarəti gücləndirdiyini bildirib.
Ermənistan Aİ ilə yeni strateji tərəfdaşlıq sənədi imzalayıb
Dekabrın 2-də Ermənistan və Avropa İttifaqı (Aİ) Brüsseldə yeni strateji tərəfdaşlıq gündəliyini qəbul ediblər. Ermənistan-Aİ Tərəfdaşlıq Şurasının 6-cı iclası keçirilib.
Sənədi Ermənistanın xarici işlər naziri Ararat Mirzoyan və Aİ-nin Xarici İşlər və Təhlükəsizlik Siyasəti üzrə Ali Nümayəndəsi Kaya Kallas imzalayıb.
"Bu, bir növ fəaliyyət planıdır, bizin edə biləcəklərimizin yol xəritəsidir", – Avropanın Genişlənmə Komissarı Marta Kos bir gün öncə jurnalistlərə deyib.
Tərəfdaşlığa təhlükəsizlik və müdafiə sahəsində daha güclü əməkdaşlıq, iqtisadi inkişafa, institutlarım gücləndirilməsinə dəstək daxildir.
Komissar Kos deyib ki, Aİ Ermənistanın 2026-cı il parlament seçkiləri öncəsi dezinformasiya, kiberhücumlar, digər hibrid təhdidləri önləməsinə dəstək göstərəcək. Bu dəstəyin 12 milyon avro təşkil edəcəyi bildirilir. AzadlıqRadiosunun erməni xidməti yazır ki, M.Kos dəstəyin Ermənistanda qurumların hibrid təhlükələri öncədən görməsi, onlara cavab vermək imkanlarını artırmaq məqsədi güdür.
A.Mirzoyan yeni tərəfdaşlıq gündəliyi sənədini "iddialı" adlandırıb, Ermənistan-Aİ ikitərəfli əməkdaşlığını daha da dərinləşdirəcəyini vurğulayıb.
Yerevan və Brüssel 2024-cü ilin əvvəlində bütün səviyyələrdə əməkdaşlıq üzrə birgə prioritetləri müəyyənləşdiriblər. Bu ilin iyununda tərəflər yeni tərəfdaşlıq gündəliyi üzrə danışıqları yekunlaşdırdıqlarını açıqlayıblar.
Yekaterinburqda Azərbaycan diasporunun rəhbəri saxlanılıb
Rusiyanın Yekaterinburq şəhərində Azərbaycan diasporunun yeni rəhbəri Vidadi Mustafayev saxlanılıb. "Kommersant", E1 və 66.ru onun fitnes-kluba daxil olarkən saxlanıldığını xəbər verir.
V.Mustafayevə torpaq satışı ilə bağlı dələduzluq ittihamı verildiyi bildirilir. Daha öncə onun mənzilində axtarış aparılıb.
Mustafayevdən öncə diaspor rəhbəri Şahin Şıxlinski idi. O, avqustda qətldə və hakimiyyət nümayəndəsinə zor tətbiq etməkdə şübhəli bilinərək həbs olunub. İyulda isə onun oğlu Mütvəli saxlanılıb.
Bütün bunlar iyunun sonunda Yekaterinburqda etnik azərbaycanlılara qarşı zorakı reydlərdən sonra baş verib. 50-dən çox azərbaycanlı saxlanılıb, iki azərbaycanlı ölüb. Rusiya İstintaq Komitəsi Ziyəddin və Hüseyn Səfərov qardaşlarının ürək çatışmazlığından öldüyünü bildirib. Amma Azərbaycanın məhkəmə-tibbi ekspertləri ölümlərə çoxsaylı xəsarətlərin səbəb olduğunu müəyyənləşdirib.
Reydlərin 10-20 il öncə törədilmiş sifarişli qətllərin üstünün açılması işi çərçivəsində keçirildiyi bildirilib.
Bu hadisələr Bakı ilə Moskvanın münasibətlərində diplomatik gərginlik fonunda baş verib. Ötən ilin dekabrında AZAL-ın sərnişin təyyarəsinin Qroznı üzərində vurulmasından sonra əlaqələrdə gərginlik yaranıb. Rəsmi Bakı Moskvadan üzrxahlıq, kompensasiya, günahkarların cəzalandırılmasını tələb edib. Nəhayət, bu il oktyabrın 9-da Azərbaycan və Rusiya prezidentlərinin Düşənbədə görüşü tərəflər arasında barışıq kimi dəyərləndirilib. Vladimir Putin İlham Əliyevə dekabrdakı qəzadan sonra zəngində üzr istədiyini xatırladıb, kompensasiya ödəniləcəyini deyib.
Azərbaycan prezidentinin köməkçisi Hikmət Hacıyev noyabrın 30-da Brüsseldə "EU Today" və bir qrup jurnalistə müsahibəsində deyib ki, Bakı Moskva ilə "anlaşılmazlıqlar səhifəsini çevirib": "Azərbaycan Rusiyadan AZAL aviaşirkətinin vurulan təyyarəsinə görə rəsmi üzr istənilməsini, hərtərəfli araşdırma aparılmasını, günahkarların məsuliyyətə cəlb edilməsini və kompensasiya ödənilməsini gözləyirdi. Bu məsələlər həllini tapdığından biz anlaşılmazlıqlar səhifəsini çevirmişik və iki ölkə arasında normal qonşuluq münasibətlərini davam etdiririk".
Vəkil jurnalist Nika Novakın Sibir həbsxanasında olmadığını deyir
AzadlıqRadiosunun ötən il Rusiyada peşə fəaliyyətinə görə həbsə məhkum edilmiş keçmiş əməkdaşı Nika Novak Sibirdə islah koloniyasından yoxa çıxıb. Məlumatı vəkil yayıb.
Yuliya Kuznetsova sosial şəbəkədə yazıb ki, Novak İrkutsk vilayətinin Bozoy kəndindəki 11 saylı cəza koloniyasından başqa yerə köçürülə bilər, ancaq yeri bəlli deyil.
Vəkil koloniyadan Novak barədə informasiya ala bilmədiyini əlavə edib. Dediyinə görə, bir vəkil həmkarı bu həftə Nikanı ziyarət etmək istəyib, amma ona koloniyaya daxil olmağa icazə verilməyib.
Novak qapalı məhkəmə iclasında "xarici dövlət, beynəlxalq və ya xarici təşkilatla məxfi əməkdaşlıq"da təqsirli bilinərək 4 il həbsə məhkum edilib. Özü və hüquq müdafiəçiləri hökmü ədalətsiz sayırlar.
Martın 1-də cəza koloniyasına köçürülən jurnalist orada işgəncə xarakterli şəraitdən şikayət edib, aclıq aksiyası keçirib.
AzadlıqRadiosunun prezidenti Stiv Kapus Rusiya hakimiyyətini Novakı azad etməyə çağırıb. O deyib ki, jurnalistə qarşı "siyasi motivli ittihamlar ayrı-ayrı jurnalistləri susdurmaq məqsədi daşıyır".
Novak həbs olunanadək "Chita Media"da çalışıb, zab.ru saytının baş redaktoru olub. O, 2022-ci ildə AzadlıqRadiosunun "Siberia.Realities" layihəsi ilə əməkdaşlıq edib.
33 yaşlı jurnalistə qarşı cinayət işi Rusiyanın Ukraynaya tammiqyaslı işğalından bir neçə ay sonra 2022-ci ildə qəbul olunmuş 275.1-ci maddə üzrə hökm çıxarılan ilk hadisə olub.
Hüquq ekspertləri bu qanunun mahiyyətini və mətnini tənqid ediblər. 2024-cü il iyulun 22-də Rusiyanın "Memorial" hüquq müdafiə təşkilatı Novakı siyasi məhbus kimi tanıyıb.
Kobaxidze bir neçə ilə qanunsuz miqrasiyanı aradan qaldırmaq vədi verir
Bu ilin 11 ayı ərzində Gürcüstan Daxili İşlər Nazirliyi (DİN) ölkədən 1 min 131 qeyri-qanuni miqrantı çıxarıb. Bunu hökumətin iclasında Gürcüstanın baş naziri İrakli Kobaxidze bildirib. Onun sözlərinə görə, bu göstərici son 7 ilin ümumi nəticəsinə yaxındır.
Baş nazir qeyd edib ki, DİN qeyri-qanuni miqrasiyaya qarşı mübarizədə xeyli səmərəli işləyib: "Artıq təsirli nəticələrimiz var. Effektivlik ciddi artıb, amma DİN-in Miqrasiya Departamentini daha da gücləndirməyə ehtiyac var və nazirlik bunun üzərində fəal işləyir".
"Exo Kavkaza" yazır ki, İ.Kobaxidze gələn il azı 3 min 500 qeyri-qanuni miqrantın ölkədən çıxarılmasının planlaşdırıldığını vurğulayıb.
"DİN-in təqdim etdiyi proqrama əsasən, üç-dörd ildən sonra qeyri-qanuni miqrasiya problemi tamamilə aradan qaldırılacaq. Bu, təhlükəsizlik baxımından da böyük əhəmiyyət daşıyır", –baş nazir bildirib.
Bundan öncə "Gürcü Arzusu" xarici vətəndaşların ölkədən çıxarılması ilə bağlı qanunvericiliyi sadələşdirib. Artıq əcnəbi etiraz aksiyalarında iştirak qaydalarını pozduğuna görə ölkədən çıxarıla bilər. Gürcüstanda yaşayan əcnəbilər üçün məşğulluq şərtləri də sərtləşdirilib: 2026-cı il martın 1-dən əmək fəaliyyəti üçün icazə tələb olunacaq.
Tramp Maduro ilə danışdığını təsdiqləyib
Bazar günü ABŞ prezidenti Donald Tramp Venesuela lideri Nikolas Maduro ilə danışdığını təsdiqləyib.
"Bunu şərh etmək istəmirəm. Cavab "bəli"dir", – Tramp jurnalistlərin sualına cavabında deyib.
Bu barədə ilk dəfə "The New York Times" qəzeti yazmışdı.
Tramp şənbə günü – noyabrın 29-da isə Venesuelanın hava məkanının bağlandığını bildirib.
"Reuters" əlaqə saxladığı ABŞ rəsmilərinin bu açıqlamadan təəccübləndiklərini deyiblər. Ağ ev əlavə açıqlama verməyib.
Venesuela hökuməti isə Trampın dediyini pisləyib, ölkəyə qarşı "kolonialist təhdid" adlandırıb.
Tramp administrasiyası amerikalıların ölümünə səbəb olan qanunsuz narkotik ticarətində Maduronun rolundan danışır, onunla mübarizə yollarını götür-qoy edir. Sosialist Maduro qanunsuz narkotik ticarəti ilə əlaqəsi olmadığını bildirir.
Ötən il dünyada silah satışından 679 milyard dollar gəlir əldə olunub
Ötən il dünyada ən böyük 100 silah istehsalçısının silah və hərbi xidmət satışından gəlirləri 5.9 faiz artaraq rekord 679 milyard dollara çatıb. Dekabrın 1-də Stokholm Beynəlxalq Sülh Tədqiqatları İnstitutu (SIPRI) bu barədə hesabat açıqlayıb.
Ötən il qlobal silah gəlirlərinin kəskin artmasına Ukrayna və Qəzzadakı müharibələr, qlobal və regional geosiyasi gərginliklər, hərbi xərclərin yüksəlməsi səbəb olub. 2018-ci ildən bəri ilk dəfə olaraq ən böyük beş silah şirkətinin gəlirləri artıb.
Bu yüksəlişin əsas hissəsi Avropa və Birləşmiş Ştatlardakı şirkətlərin payına düşür. Amma ümumilikdə ilk 100-lükdə olan şirkətlərin illik gəliri artıb. Asiya və Okeaniya istisnadır, Çinin silah sənayesindəki problemlər regional statistikaya təsirini göstərib.
SIPRI-nın tədqiqatçısı Lorentso Skaratsato deyir ki, şirkətlərin istehsal gücünü artırmasına baxmayaraq, xərclərə, çatdırılma qrafikinə təsir göstərə biləcək bir sıra problemləri var.
2024-cü ildə "Top 100"dəki ABŞ silah şirkətlərinin gəliri 3.8 faiz artaraq 334 milyard dollara çatıb. Siyahıya "Lockheed Martin", "Northrop Grumman", "General Dynamics" kimi şirkətlər daxildir.
İlk 100 şirkətdən 26-sı Avropada (Rusiyanı çıxmaqla) yerləşir, onlardan 23-nün gəlirləri artıb. Bu artım Ukraynadakı müharibədən, Rusiyadan gözlənən təhdiddən qaynaqlanır.
SIPRI bildirir ki, sanksiyalara, işçi çatışmazlığına baxmayaraq, Rusiyanın silah gəlirləri də yüksəlir. İlk 100-lükdə "Rostec" və Birləşmiş Gəmiqayırma Korporasiyası yer alıb. Onların ümumi silah gəlirləri 23 faiz artaraq 31.2 milyard dollar çatıb.
Honkonqda antikorrupsiya idarəsi yanğına görə daha 6 nəfəri saxlayıb
Honkonqun antikorrupsiya idarəsi "Wang Fuk Court" yaşayış kompleksində yanğınla əlaqədar daha 6 nəfəri saxlayıb.
Yanğında ölənlərin sayı 128 nəfərə çatıb, 200 nəfər itkin sayılır.
Noyabrın 26-da dünyanın ən sıx məskunlaşan şəhərlərindən olan Honkonqun Tay Po rayonundakı səkkiz binadan ibarət yaşayış kompleksində güclü yanğın baş verib.
Polis yanğına təhlükəli materiallardan istifadə edən tikinti şirkətinin "ağır" səhlənkarlığının səbəb ola biləcəyini bildirib.
Polisin məlumatına görə, binalar yanğın standartlarına uyğun olmayan qoruyucu tor və plastiklə örtülüb. Yanğından zərər görməmiş bir binada təmir işləri aparan tikinti şirkəti isə bəzi pəncərələri köpük materialı ilə möhürləyib.
Tikinti şirkətinin iki direktoru və bir mühəndislik müşaviri yanğındakı ölümlərlə əlaqədar şübhəli qismində saxlanılıb.
1948-ci ildə Honq-Konqda anbarda yanğında 176 nəfər həlak olmuşdu.
Tramp: ABŞ 'üçüncü dünya' ölkələrindən miqrasiyaya 'daimi fasilə' verəcək
ABŞ prezidenti Donald Tramp noyabrın 27-də deyib ki, administrasiyası "üçüncü dünya" ölkələrindən miqrasiyaya "daimi fasilə" verəcək. Məqsəd ABŞ sisteminin tam bərpasıdır.
"Reuters" yazır ki, Tramp konkret ölkə adı çəkməyib, "üçüncü dünya ölkələri", "daimi fasilə" deyəndə nəyi nəzərdə tutduğunu da deməyib. O, plana keçmiş prezident Co Bayden administrasiyasının təsdiqlədiyi işlərin salınacağını, Bayden dövrünün milyonlarla "qanunsuz" qəbulunu ləğv edəcəyini yazıb.
Prezident həmçinin qeyri-vətəndaşlar üçün bütün federal imtiyazlar və subsidiyaların kəsiləcəyini, təhlükəsizlik riski yaradan, "Qərb sivilizasiyasına uyğun gəlməyən" istənilən əcnəbinin deportasiya olunacağını əlavə edib.
"Reuters" Ağ evdən, ABŞ Vətəndaşlıq və İmmiqrasiya Xidmətlərindən (USCIS) şərh ala bilmədiyini yazır.
Prezident həmçinin Bayden administrasiyası dövründə 19 ölkədən vətəndaşlara verilmiş "green card"ların və sığınacaq müraciətlərinə yenidən baxılması göstərişi verib.
USCIS 19 ölkə ilə bağlı "Reuters"in sorğusuna cavabında Trampın iyunda səyahət qadağası qoyduğu ölkələri göstərib. Həmin siyahıda Əfqanıstan, Burundi, Laos, Toqo, Venesuela, Syerra-Leone və Türkmənistanın adları var.
Bütün bunlar Ağ ev yaxınlığında Milli Qvardiyanın iki əməkdaşının güllələnməsindən sonraya təsadüf edir. Onlardan biri aldığı yaralardan ölüb. Şübhəli kimi saxlanan əfqanıstanlıya isə bu il, Tramp administrasiyası dövründə sığınacaq verilib. "Reuters" müvafiq sənədləri gördüyünü yazır.
ABŞ hökuməti artıq Əfqanıstan vətəndaşlarının immiqrasiya müraciətlərinə baxılmasını dayandırıb.
İmran Xanın partiyası həbsdə onunla görüş tələb edir
Pakistanın həbsdə olan keçmiş baş naziri İmran Xanın partiyası onunla görüş tələb edir. Partiya bildirir ki, üç həftədən çoxdur siyasətçiyə ailəsi və vəkilləri ilə görüş verilməyib deyə, onun səhhətindən narahatdır.
Xan 2023-cü ilin avqustundan həbsdədir. Ona korrupsiya ittihamları ilə 14 il həbs cəzası kəsilib. Özü isə ordunun onu siyasətdən uzaqlaşdırmaq üçün cinayət işlərini düzüb-qoşduğunu bildirir. Ordu bu iddianı rədd edir.
Xanın "Təhrik-i-İnsaf" partiyasının sözçüsü Zülfikar Buxari deyib ki, noyabrın 4-dən bəri onu görən olmayıb, buna səbəb də göstərilməyib. "Keçmiş baş nazir" statusuna baxmayaraq, Xana ziyarətdən, tibbi yardımdan imtina olunur.
"Onun səhhətindən, qanunsuz təcridindən narahatıq", – Buxari "Reuters"ə deyib.
Xanın ailəsi, partiya üzvləri son günlər həbsxana qarşısında etiraz edərək onunla görüş tələb ediblər.
Qanunla o, həftədə azı bir dəfə kənardan gələnlərlə görüşə bilər.
Yerli medianın yazdığına görə, 73 yaşlı Xanla görüşləri çətinləşdirmək üçün onu sərt rejimli həbsxanaya da köçürə bilərlər.
Pakistanın Daxili İşlər Nazirliyi sorğuları cavablandırmayıb.
Həbsxana rəsmisi keçmiş baş nazirin səhhətinin yaxşı olduğunu deyib.
2018-ci ildə baş nazir seçilən Xan 2022-ci ildə ordu ilə mübahisədən sonra parlament səsverməsi ilə vəzifədən kənarlaşdırılıb. Onun 2023-cü ildə həbsi ölkədə etirazlara səbəb olub.
Putin KTMT-ni Rusiyanın yeni silahları ilə silahlandırmağı təklif edir
Rusiya prezidenti Vladimir Putin Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatının (KTMT) qüvvələrini yeni Rusiya silahları ilə təchiz etməyi təklif edib. O, KTMT Kollektiv Təhlükəsizlik Şurasının Bişkekdə keçirilən iclasında bu haqda danışıb: "Biz kollektiv qüvvələrin real hərbi əməliyyatlar zamanı effektivliyini sübut etmiş müasir Rusiya silah və texnika nümunələri ilə təchiz olunması üçün irimiqyaslı proqramın işə salınmasını təklif edirik".
"Vedomosti"nin yazdığına görə, Putin onu da bildirib ki, Rusiya KTMT-nin hərbi potensialını gücləndirmək üçün təşkilatdakı müttəfiqlərlə birgə işləyəcək. Prioritetlərə gəlincə, buraya milli kontingentlərin döyüş qabiliyyətini artırmaq, kollektiv qüvvələrin idarə olunmasını təkmilləşdirmək var.
Putin noyabrın 25-də Bişkekə dövlət səfərinə gedib.
25 noyabr
Ermənistan KTMT-nin sammitinə qatılmayacaq
Ermənistan noyabrın 27-də Bişkekdə Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatının (KTMT) sammitinə qatılmayacaq. Bunu Rusiya prezidentinin köməkçisi Yuri Uşakov deyib.
Amma Yerevan sammitdə razılaşdırılmış sənədlərin qəbuluna qarşı deyil, - Uşakov əlavə edib.
Ermənistan artıq iki ildir KTMT-nin tədbirlərinə qatılmır.
Rusiyanın başçılıq etdiyi KTMT ilə Yerevanın münasibətləri son illər gərginləşib. Ermənistan Qarabağ və ətrafındakı Rusiya sülhməramlılarını Azərbaycanın əməliyyatının qarşısını almamaqda ittiham edib. Ermənistan Azərbaycanın 2022-ci ildə onun ərazisinə girdiyini deyib, alyansı bunu qınamağa çağırıb. Bakı o zaman mövqelərini dəqiqləşdirdiyini açıqlamışdı.
Ötən əsrin 80-ci illərində gərginləşən Qarabağ münaqişəsi Azərbaycan və Ermənistan arasında toqquşmalara səbəb olub. 1990-cı illərin əvvəllərində Azərbaycanın Qarabağ bölgəsi, ətraf 7 rayonu işğal edilib. 2020-ci ildə 44 günlük müharibə və 2023-cü ildə birgünlük hərbi əməliyyatlar nəticəsində Bakı bütün ərazilərində suverenliyini bərpa edib.
Krım körpüsündəki partlayışa görə 8 nəfərə ömürlük həbs kəsilib
2022-ci ilin oktyabrında Krım körpüsündə partlayışa görə səkkiz nəfər terror aktında, silah və ya partlayıcı maddələrin qanunsuz dövriyyəsində təqsirli bilinib. Bu barədə Rostov Cənub Hərbi Məhkəməsi qərar çıxarıb. Rusiya, Ukrayna və Ermənistan vətəndaşları olan bu şəxslərə ömürlük həbs cəzaları kəsilib.
Krım körpüsü Rusiya Ukraynanın Krım vilayətini ilhaq edəndən sonra tikilib, yarımadanı Rusiyanın cənubuna birləşdirir. Körpünü 2020-ci ildə şəxsən prezident Vladimir Putin açıb. Körpüdən hərbi texnikanın Krıma, Rusiyanın Ukraynanın cənubunda işğal etdiyi ərazilərə daşınmasında istifadə olunur.
2022-ci il oktyabrın 8-də Krım körpüsündə güclü partlayış baş verib, iki avtomobil aşırımı uçub və dəmiryol hissəsində güclü yanğın yaranıb. Beş nəfər həlak olub. Rusiya partlayışı "terror aktı" kimi qiymətləndirib. Putin terror aktının hazırlanmasında Ukrayna xüsusi xidmətlərini günahlandırıb. İstintaq isə partlayışı Ukrayna Təhlükəsizlik Xidməti (SBU) rəhbəri Vasili Malyukun təşkil etdiyini bildirib. Həmin partlayışdan sonra Ukrayna hərbçiləri körpüyə bir neçə dəfə dəniz dronları ilə hücum edib.
Malyuk Ukrayna jurnalistlərinə bildirib ki, partlayışın təşkili üzərində o və daha iki xüsusi xidmət əməkdaşı işləyib. Partlayıcının körpüyə necə daşınması barədə deyib ki, xüsusi xidmət "çox sayda insanı özlərinin xəbəri olmadan istifadə edib".
Rusiyada bu iş üzrə həbs olunanlar günahlarını etiraf etməyib və yük maşınındakı yükün partlayıcı olduğunu bilmədiklərini bildiriblər.
Körpünün partladılması üzrə cinayət işindən əlavə, Rusiyada həmin partlayışla bağlı sosial mediada paylaşımlar edənlərə "terrorizmin təbliği" maddəsi üzrə onlarla cinayət işi açılıb, onlar həbs cəzalarına məhkum olunublar.
'Reuters': ABŞ Belarusla 100 siyasi məhbusun buraxılmasını müzakirə edir
ABŞ prezidenti Donald Tramp administrasiyası Belarus hakimiyyəti ilə azı 100 siyasi məhbusun buraxılmasını müzakirə edir. Bunu "Reuters" mənbələrə istinadla yazıb.
Mənbələrə görə, bu, "Minski Moskvadan geosiyasi baxımdan uzaqlaşdırmağı hədəfləyən uzunmüddətli, daha geniş strategiyanın bir hissəsidir".
Amma Belarusun avtoritar lideri Aleksandr Lukaşenko noyabrın 26-da Qırğızıstanda Rusiya prezidenti Vladimir Putinlə görüşüb. Putin deyib ki, onlar Bişkekdə "dostların əhatəsindədirlər".
Sentyabrın 11-də Belarusda Lukaşenkonun əfv fərmanı ilə 52 siyasi məhbus azadlığa çıxıb. Onların arasında Sergey Tixanovski və AzadlıqRadiosunun Belarus xidmətinin jurnalisti İqar Losik də olub. Casusluqda ittiham olunmuş 14 əcnəbi də azad edilib.
Bu əfv ABŞ prezidenti Donald Trampın xüsusi nümayəndəsi Con Koulun Minskə səfəri fonunda gerçəkləşib.
Noyabrın 5-də ABŞ Maliyyə Nazirliyi Belarusa məxsus "Belavia" dövlət aviaşirkətini, yüksəkvəzifəli Belarus rəsmilərinin və Lukaşenkonun ailə üzvlərinin istifadə etdiyi "Bombardier Challenger 850" biznes təyyarəsini sanksiya siyahısından çıxarıb. Bu sanksiyalar 2021-ci ilin dekabrında tətbiq edilmişdi.
Tramp avqustda demişdi ki, Vaşinqton və Minsk daha 1300 məhbusun azadlığa buraxılmasını müzakirə edir.
"Reuters" yazır ki, tərəflər bu dəfə razılığa gələ bilsə, Belarusda bir dəfəyə ən böyük siyasi məhbus qrupu azadlığa çıxa bilər. Belarusun "Vyasna" hüquq-müdafiə mərkəzi ölkə koloniyalarında 1246 siyasi məhbusun cəza çəkdiyini bildirir.
Lukaşenko özü 2006-cı ildən ABŞ sanksiyaları altındadır.
